Cieniowanie w rysunku to istotny element pracy. Nadaje głębi i powoduje, że obraz jest realistyczny. Z definicji cieniowanie to zapełnianie podłoża narzędziem rysunkowym (ołówkiem, węglem, grafitem itd.) zgodnie z ze światłocieniem, który dany obiekt rzuca. Zdecydowanie to właśnie dzięki cieniowaniu jesteśmy w stanie oddać na rysunku przestrzenność danej formy.
Cieniowanie ołówkiem
Cieniowanie ołówkiem w rysunku to niemal codzienność. Nie da się inaczej oddać naturalnych kształtów ani różnic w położeniu elementów rysunku względem siebie. Cieniowanie za pomocą ołówka wymaga znajomości kilku podstawowych zasad:
- Twardość – podczas cieniowania należy zwracać uwagę na twardość ołówka. Dzięki zastosowaniu twardego ołówka cieniowanie będzie delikatniejsze. Zawsze też pierwsza warstwa cieniowania wykonywana jest twardszym ołówkiem, a kolejne już bardziej miękkim grafitem. Da to lepsze wrażenia wizualne i lepiej odda formę.
- Nacisk – praca z odpowiednim naciskiem jest bardzo ważna. To, czy mocniej przyciśniemy ołówek do papieru, czy lżej ma ogromne znaczenie, ponieważ uzyskuje się zupełnie inny efekt.
- Kąt nachylenia – dzięki nadaniu ołówkowi odpowiedniego kąta nachylenia podczas cieniowania możemy uzyskać przeróżny efekt. Cieniowanie może być wykonane dłuższymi ruchami lub krótszymi i bardziej precyzyjnymi. Kąt nachylenia zależy także w dużej mierze od twardości ołówka, jakim się posługujemy przy nakładaniu kolejnych warstw cieniowania.
Cień i jego elementy
Cień w rysunku składa się z kilku elementów. Żadnego z nich nie można pominąć, bo efekt pracy będzie niepełny, płaski. Co należy wziąć pod uwagę:
- cień, który rysowany element rzuca na inne płaszczyzny,
- cienie krawędzi,
- półtony,
- światło odbite,
- światło pełne.
Biorąc pod uwagę wyżej wymienione elementy cienia można stworzyć pracę, która w pełni będzie oddawać realistyczny obraz.
Najczęściej popełniane błędy podczas cieniowania
Błędów nie da się uniknąć. Dopiero poprzez wielokrotne próby zyskujemy doświadczenie i pewność w rysowaniu. W cieniowaniu najczęściej popełnianymi błędami są:
- zbyt duży nacisk, przez co kontur jest zbyt mocny,
- zbyt delikatne kontrastowanie – najczęściej spowodowane wykorzystywaniem zbyt małej ilości narzędzi. Warto cieniować warstwami przy wykorzystaniu wielu ołówków o różnorodnej twardości,
- niezbyt staranne nakładanie kolejnych warstw cienia, przez co efekt jest niezadowalający i nie powoduje odpowiedniego wrażenia głębi,
- opieranie całej pracy tylko na cieniowaniu. Cieniowanie jest dodatkiem, wykończeniem pracy, a niekoniecznie jej głównym elementem.
Wiele błędów trzeba popełnić, żeby zobaczyć i zrozumieć istotę rysunku. Na moich kursach rysunku w szkole Wenecjusz w gdańsku uczę moich kursantów, jak wykonywać cieniowanie oraz daję im cenne rady i wskazówki. Jeśli popełnią błąd – świetnie! W przyszłości będą pamiętać już, czego należy unikać i jak wykorzystać wiedzę na temat pomyłki. W końcu uczymy się na własnych błędach.